Abstrakt
Ushbu maqolada elektron tijorat doirasida tovarlarni qaytarib olish va almashtirish qoidalarining huquqiy
asoslari va amaliy qo‘llanishi O‘zbekiston qonunchiligi hamda rivojlangan davlatlar tajribasi misolida chuqur tahlil qilinadi. Maqolaning asosiy maqsadi – masofadan turib tuziladigan shartnomalarda iste’molchilar huquqlarini himoya qilish mexanizmlarini o‘rganish, mavjud me’yoriy-huquqiy bazada uchrayotgan kamchiliklarni aniqlash va ularni takomillashtirish bo‘yicha aniq ilmiy-amaliy takliflar ishlab chiqishdan iborat. Tadqiqotda huquqiy tahlil, komparativistik usul, statistik ma’lumotlar tahlili hamda real caselarni o‘rganish usullaridan keng foydalanildi. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, O‘zbekiston qonunchiligi xalqaro standartlarga yaqinlashgan bo‘lsa-da, elektron tijorat platformalarida qaytarish va almashtirish jarayonlari yetarlicha avtomatlashtirilmagan hamda iste’molchilar uchun murakkablik tug‘diradi. Maqolaning ilmiy yangiligi shundan iboratki, unda Amazon, Yevropa Ittifoqi va Xitoy tajribasi bilan milliy amaliyot qiyosiy tahlil qilinib, elektron qaytarish tizimini raqamlashtirish, real vaqt rejimida monitoring qilish va iste’molchiga qulay axborot tizimlarini joriy etish bo‘yicha taklif va konseptual yo‘nalishlar ishlab chiqilgan.
Библиографические ссылки
Elektron tijorat to‘g‘risidagi O‘RQ 792 (Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.09.2022-y.,
/22/792/0870-son; 17.04.2025-y., 03/25/1057/0351-son) https://lex.uz/docs/-6213382
Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni, 26.04.1996
yildagi 221-I-son https://lex.uz/docs/-4704#-4714
O‘zbekiston Respublikasida chakana savdo qoidalarini hamda O‘zbekiston Respublikasida umumiy
ovqatlanish mahsulotlarini (xizmatlarini) ishlab chiqarish va sotish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risidagi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 13.02.2003 yildagi 75-son. https://lex.uz/docs/-
“Elektron tijorat to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish
haqida O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 22.05.2015 yildagi O‘RQ-385-son. https://lex.uz/docs/-2650293
AQSH tajribasi https://www.tidio.com/blog/ecommerce-return-policy/
Yevropa Ittifoqi direktivasi http://data.europa.eu/eli/dir/2011/83/oj
Xitoy qonunlari to‘plami — https://www.gov.cn
Xitoy iste’molchi huquqlari — https://english.beijing.gov.cn/consuminginbeijing/.
To‘lovlar va to‘lov tizimlari to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasining Qonuni, 01.11.2019 yildagi O‘RQ-
-son https://lex.uz/docs/-4575786
O‘zbekiston Respublikasi hududida bank kartalarining chiqarilishi va muomalada bo‘lishi qoidalari
to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining qarori, 03.04.2021 yilda ro‘yxatdan
o‘tgan, ro‘yxat raqami 3294 https://lex.uz/docs/-5355601
Amazon siyosati → tidio.com yoki rather-be-shopping.com saytidagi qaytarish siyosati
Taobao – Xitoy e-commerce qaytarish siyosati → gov.cn yoki howtotao.com